Daar komt nog bij dat we de laatste jaren te maken hebben met stijgende afvaltarieven. Als Leeuwarden betalen we op dit moment elk jaar een bedrag van ca. €700.000 aan verbrandingsbelasting, omdat we nog teveel restafval verbranden. Als we de hoeveelheid restafval - de duurste afvalstroom - niet drastisch weten te verlagen, zullen de kosten voor het verwerken van afval de komende jaren toenemen. PAL GroenLinks is daarom voorstander van een systeem dat eerlijker is en loont voor de planeet en inwoners die hun afval goed scheiden.
Een lange aanloop
Al langere tijd wordt in de gemeenteraad gesproken over een nieuw grondstoffenbeleid. In 2019 werd een grondstoffenvisie vastgesteld. In dit document is onder andere de doelstelling opgenomen om de hoeveelheid restafval in 2022 te verlagen tot maximaal 100 kilo restafval per inwoner per jaar. In 2030 zou dit verder moeten dalen naar 30 kilo per jaar, om uiteindelijk in 2050 tot een afvalloze samenleving te komen. Lees hier onze inbreng bij de grondstoffenvisie:
In eerdere vergaderingen hebben we specifiek aandacht gevraagd voor de communicatie, de minima (in verband met de kwijtschelding), de service bij hoogbouw en aandacht voor zwerfafval. Lees hier onze eerdere inbreng over hoe het grondstoffenbeleid groener en eerlijker kan.
Systeemverandering is noodzakelijk
Om de landelijke (en eigen) doelstellingen moet Leeuwarden in een jaar tijd de stap maken van 170 kg restafval per inwoner naar 100 kg restafval. Op basis van ervaring in andere gemeenten werd voor de zomer al bekend dat we met alleen extra inzet op communicatie en aanpassen van de service we die doelstelling niet halen. Een systeemverandering nodig. Alle gemeenten in Nederland die de doelstelling van 100 kg al hebben bereikt, zijn diftargemeenten. Ook in stedelijke gemeentes met studenten zoals Deventer, Nijmegen en Maastricht blijkt het goed mogelijk om het systeem in te voeren en de doelstelling van 100 kg te halen. Waarom zou Leeuwarden dit niet kunnen?
Eerlijker en effectiever
Het principe van betalen per kilo, kan op onze instemming rekenen. Het systeem is eerlijker. Anders dan in het historisch gegroeide systeem dat we nu hebben, kun je invloed uitoefenen op het afvalstoffentarief dat je betaald. Inwoners die hun afval goed scheiden, betalen daardoor straks niet meer voor inwoners die hier geen aandacht aan willen besteden. Inwoners die geen invloed kunnen uitoefen op de hoeveelheid afval (medisch geïndiceerd) of (nog) geen scheidingsmogelijkheden hebben worden in het voorstel gecompenseerd. Daarnaast blijven er ruime kwijtscheldingsmogelijkheden voor minima.
Doordat de hoeveelheid restafval afneemt, is diftar bovendien kosteneffectiever. De afvalstoffenheffing ligt in gemeenten met een prijsprikkel daardoor lager dan in gemeenten waar het tarief is gebaseerd op het aantal personen per huishouden, zoals nu in onze gemeente gebeurt. En die kosteneffectiviteit is wat we nodig hebben gezien het feit dat de kosten voor afvalverwerking steeds verder stijgen.
Preventie blijft belangrijk
We snappen goed dat veel inwoners het gevoel hebben dat zij weinig invloed hebben op de totale hoeveelheid afval. PAL GroenLinks blijft daarom benadrukken dat het college zich moet inzetten voor andere vormen van afvalpreventie. Bijvoorbeeld door de roep voor statiegeld vanuit de Statiegeldalliantie (te blijven) ondersteunen en in VNG-verband te pleiten voor stevige afspraken met de verpakkingsindustrie. Laat zien dat je alles uit de kast haalt!
Qua afvalpreventie zijn we wel blij dat de suggestie van PAL GroenLinks om een ja-ja-sticker in te voeren is overgenomen. Dit is een prima stap om onnodig afval te voorkomen. Uit navraag begrijpen we dat deze in eerste instantie alleen gaat gelden voor de reclamefolders en nog niet voor de huis- aan-huisbladen. In Amsterdam heeft dit geleid tot de verspreiding van 30% minder reclamefolders.
Aandacht voor handhaving en communicatie
Veel inwoners uiten hun zorg over afvaldumping en zwerfafval. Zorgen vooraf en ervaring in de praktijk lopen uit elkaar. Uit ervaringen bij andere gemeenten blijkt dat de hoeveel zwerfvuil en afvaldumpingen niet meetbaar toeneemt. Het is al een bestaand probleem dat naar onze schatting niet per sé groter wordt, maar wel meer aandacht zal krijgen. Het probleem verdient een gerichte aanpak. Vooral op de plekken waar het al een probleem is. Daar is het zaak om er bovenop te zitten. Wij stellen daarom voor om op plekken waar regelmatig bijzet plaatsvindt, in te zetten op extra communicatie en handhaving. Dat kan met de inzet van afvalcoaches zijn (vergelijk de energiecoaches), maar ook met BOA’s. Wat ons betreft is dat meer dan de 1 FTE die in het voorstel staat. We horen graag hoe andere fracties daar in staan en overwegen op dit punt volgende week een motie in te dienen.
Communicatie
Rondom diftar is veel beeldvorming. Daarom is het nodig om het jaar 2021 goed te benutten om de invoering voor te bereiden en uitgebreid te communiceren. Wil je na het lezen van dit artikel meer weten over diftar? Aan de hand van acht veel gestelde vragen gaan we in de bijlage dieper in op diftar en de standpunten van PAL GroenLinks.