Vandaag bespreken we de begroting voor 2025. Het jaar waarin we herdenken dat Nederland 80 jaar geleden bevrijd werd en waarin we – net wat meer dan normaal – de vrijheid vieren. Dat is hard nodig in een wereld waarin vrijheid voor steeds meer mensen verder onder druk komt te staan.
Vrijheid vraagt ons om te knokken voor dat wat kwetsbaar is. Voor de natuur die onder druk staat, voor de sociale cohesie in onze dorpen en wijken en voor degenen die zich ongezien of ongehoord voelen. Dat is dan ook de verantwoordelijkheid die we samen dragen bij de behandeling van de begroting: om onze keuzes niet alleen te baseren op wat haalbaar en betaalbaar is, maar juist ook op wat rechtvaardig is. Zodat vrijheid niet alleen een herinnering is, maar een levend ideaal.
Bestaanszekerheid en armoedebestrijding
Vrijheid leeft in de mogelijkheid om je eigen keuzes te kunnen maken. Zonder constant te hoeven vrezen voor je basisbehoeften omdat een gebrek aan geld je in de weg zit. Het is een zekerheid die ons niet alleen de ruimte geeft om te dromen, maar ook om die dromen te verwezenlijken. Juist daarom is het belangrijk om in te zetten op bestaanszekerheid.
Het bereik van onze minimaregelingen kan nog steeds beter. Hoe zorgen we ervoor dat onze inwoners weten waar ze recht op hebben? Niet iedereen is digitaal vaardig en daarom maken diverse gemeenten gebruik van een fysieke minimagids. Vindt het college dit ook een geschikt instrument voor Leeuwarden? Als GroenLinks zijn we daarnaast benieuwd hoe het college kijkt naar het effect van de deeltijdpremie en de basisbanen. Komt er in 2025 een evaluatie van deze regelingen?
Betaalbaar wonen
Vrijheid betekent ook dat iedereen in Leeuwarden toegang heeft tot een betaalbare woning. We zien dat het college hier veel aan doet, maar er is meer nodig. Wanneer je in Leeuwarden een sociale huurwoning wilt, dan zie je dat de gemiddelde inschrijfduur inmiddels is opgelopen tot meer dan 5 jaar.
De komende jaren zal in onze gemeente het woningaanbod nog moeten toenemen met zo’n 15.000 woningen, waarvan bijna 5.000 sociale huurwoningen. De verwachting is dat woningbouwcorporaties onvoldoende mogelijkheden zullen zien om de gewenste aantallen sociale huurwoningen voor hun rekening te nemen. En dat leidt tot de vraag: hoe gaan we dan die 30% sociale huur halen? Is het oprichten van een gemeentelijk woonbedrijf een optie voor het college?
Maatschappelijke opvang
Waar we in Friesland lange tijd koploper waren in Housing First, staat de term nu niet meer in de begroting. Ook de term onconventioneel wonen vinden we in deze begroting helaas niet terug. Wij horen graag hoe het college hiernaar kijkt en wanneer we hierover meer gaan horen.
Begin dit jaar hebben wij vragen gesteld over ETHOS-tellingen. Deze telmethode brengt niet alleen de bekende dak- en thuislozen in beeld, maar ook zorgmijders en bankhoppers. Het college heeft in januari toegezegd om samen met SDF te kijken naar de tweede ronde van deze ETHOS-tellingen. Speificek hoe de extra inzichten zich verhouden tot de veronderstelde extra inzet. Kan het college hier inmiddels meer over zeggen en is zij voornemens deze methode in te gaan zetten?
Klimaat, natuur & biodiversiteit
Vrijheid betekent ook een leefomgeving die schoon en veilig is. Waar duurzaamheid niet langer een wens is, maar het uitgangspunt van ons handelen. De realiteit is nu dat Nederland kampioen is in biodiversiteitsverlies. Rond de eeuwwisseling resteerde naar schatting nog 15 procent van de biodiversiteit die Nederland ooit had. Bij de MTR is hier voor 2025 en 2026 in totaal zo’n €800.000 beschikbaar gesteld, maar de vraag blijft of dit voldoende is om stappen voorwaarts te zetten of om überhaupt de achteruitgang een halt toe te roepen. Hoe ziet het college dit?
Nog niet zo lang geleden bespraken we de ontwerpnota dierenwelzijn. Hierbij hebben wij als GroenLinks een motie aangekondigd om voor de komende 2 jaren incidenteel €14.000 per jaar uit te trekken voor de in deze ontwerpnota genoemde mogelijkheden ter intensivering. Bij de besluitvorming over de begroting volgende week zullen we deze motie alsnog indienen.
Cultuur
Vrijheid betekent ook de ruimte om je eigen identiteit en cultuur te vieren. Wij zijn dan ook blij dat er vanaf 2025 in de begroting €60.000 extra beschikbaar is gesteld voor festivals. Maar we vragen ons ook af of dit voldoende is en hoe dit verdeeld gaat worden. Zijn er voldoende middelen om te voorkomen dat bijvoorbeeld het Fries Straatfestival en het Bevrijdingsfestival door de ondergrens zakken? Het collegevoorstel voor een eenmalig budget van €100.000 om grotere activiteiten te ondersteunen in het kader van 80 jaar bevrijding kan in ieder geval op onze steun rekenen. Want vrijheid verdient het om gevierd te worden.
Financiële positie
Ondanks het vooruitzicht van de ravijnjaren staat onze gemeente er financieel gezond voor. Er blijft ruimte voor incidentele investeringen, maar tegelijkertijd nemen de risico’s toe (bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg). Financiële voorzichtigheid is daarom geboden aldus het college en daar kan de fractie van GroenLinks zich in vinden. Tegelijkertijd moeten we noodzakelijke investeringen niet uitstellen om te voorkomen dat we de rekening bij toekomstige generaties neerleggen.
Afronding
Laten we samen blijven werken aan een Leeuwarden waarin vrijheid voelbaar is voor iedereen. Waar iedere inwoner, jong of oud, de kans krijgt om zich te ontwikkelen en actief mee te doen. Waar bestaanszekerheid ervoor zorgt dat mensen zelf keuzes kunnen maken, omdat ze weten dat hun basis op orde is. Zo maken we vrijheid tot een levend ideaal. Vandaag en in de toekomst.